بررسی امکان پیش بینی مکانی پس لرزه ها و زمین لرزه های بزرگ ناشی از یک زمین لرزه، مطالعه موردی: منطقه برخورد مایل صفحه های زمین ساختی عربستان و اوراسیا

بشر از دیرباز با پدیده های مخرب طبیعی از جمله پدیده زلزله روبرو بوده است. آگاهی از زمان و مکان وقوع زمین لرزه های شدید و پس لرزه های ناشی از آنها جهت اعلام هشدار قبل از وقوع زمین لرزه یا پس لرزه به منظور کاهش خسارات جانی و مالی امری ضروری است. به منظور بررسی اندرکنش زمین لرزه ها در منطقه ایران، از اطلاعات 249 زمین لرزه تاریخی و دستگاهی با بزرگای (m ? 5.5) در 9 منطقه اصلی از ایران استفاده شد که نتایج حاصل، پیش یا پس افتادن وقوع حوادث بعدی را مشخص کرد. همچنین به منظور آگاهی از اینکه کجا خطر لرزه ای ممکن است بیشترین احتمال را داشته باشد، تغییرات تنش کولمب تجمعی ناشی از تغییر شکل های هم لرزه زمین لرزه های تاریخی و دستگاهی را بر روی صفحات گسلی امتدادلغز و معکوس با هندسه بهینه در 9 منطقه اصلی از ایران محاسبه شد. نتایج این محاسبات نشان داد مناطق پرخطر و محتمل برای ایجاد زمین لرزه های بزرگ بعدی، مناطقی هستند که در محدوده افزایش تنش کولمب هم لرزه زمین لرزه های پیشین، گسل فعالی هم راستا با جهات بهینه گسل های امتدادلغز و معکوس، موجود باشد. 9 منطقه اصلی ایران عبارتند از: 1- شمال غرب، 2- تالش، 3- البرز، 4- کوپه داغ، 5- زاگرس، 6- ناحیه انتقالی زاگرس- مکران، 7- منطقه شرقی، 8- منطقه فرورانش مکران، 9- منطقه مرکزی. علت تقسیم ایران به 9 منطقه، سه دلیل عمده داشت: (الف) متفاوت بودن جهت تنش های منطقه ای در مناطق مختلف از ایران، (ب) بالا رفتن زمان پردازش در انجام محاسبات در وسعت زیاد با قدرت تفکیک بالا، (ج) ناچیز و صفر بودن تغییرات تنش کولمب هم لرزه بر روی حوادث بعدی در فواصل مکانی زیاد. جهت بررسی امکان پیش بینی مکانی پس لرزه های ناشی از یک زمین لرزه، به بررسی همبستگی توزیع پس لرزه ها و الگوی تغییرات تنش کولمب ناشی از زمین لرزه های بزرگ پرداخته شد. محاسبات تغییرات تنش کولمب لرزه اصلی بر روی صفحات گسلی امتدادلغز و معکوس با هندسه بهینه و همچنین بر روی گسل های موجود منطقه با هندسه معلوم انجام شد. براساس محاسبات انجام شده اکثریت پس لرزه ها در مناطق افزایش تنش کولمب از 1/0 تا 8/0 بار و وقوع تعداد کم پس لرزه ها در مناطق کاهش تنش کولمب ناشی از لرزه اصلی رخ دادند.